জনগনের পক্ষ থেকে সংবিধান রচনার গুরুদ্বায়িত্ব যে সাংবিধানিক কমিটির মাধ্যমে সম্পাদিত হয় তাকে গণপরিষদ বলে। এই গণপরিষদ ১৯৭১ সাল থেকে ১৯৭৩ সাল পর্যন্ত অস্থায়ী সংসদ হিসাবে কার্যকর ছিল। ১৯৭০ সালের ৭ ডিসেম্বর এবং ১৭ জানুয়ারি যথাক্রমে পাকিস্তান জাতীয় ও প্রাদেশিক নির্বাচনে নির্বাচিত ৪৬৯ জন সদস্যের মধ্যে ৪০৩ জন গণপরিষদ সদস্য তালিকায় স্থান পান।
সাল/ব্যক্তি | বিবরণ |
---|---|
১১ জানুয়ারি, ১৯৭২ | অস্থায়ী সাংবিধানিক আদেশ জারি করেন বঙ্গবন্ধু । |
২৩ মার্চ, ১৯৭২ | গণপরিষদের আদেশ জারি করা হয়। |
রাষ্ট্রপতি আবু সাঈদ চৌধুরী | গণপরিষদের আদেশ জারি করেন। |
১০ এপ্রিল, ১৯৭২ | গণপরিষদের প্রথম অধিবেশন বসে। |
মাওলানা আব্দুর রশিদ তর্কবাগীশ | প্রথম অধিবেশনে সভাপতিত্ব করেন। |
শাহ আব্দুল হামিদ | প্রথম অধিবেশনে স্পিকার ছিলেন। |
মোহাম্মদ উল্লাহ | প্রথম অধিবেশনে ডেপুটি স্পিকার ছিলেন। |
১১ এপ্রিল, ১৯৭২ | সংবিধান রচনা কমিটি গঠন করা হয়। |
১৭ এপ্রিল, ১৯৭২ | সংবিধান প্রণয়ন কমিটি প্রথম অধিবেশন সম্পন্ন করে। |
১২ অক্টোবর, ১৯৭২ | সংবিধানের খসড়া গণপরিষদে উত্থাপন করা হয়। |
৪ নভেম্বর, ১৯৭২ | খসড়া সংবিধান গণপরিষদ কর্তৃক গৃহীত হয়। সংবিধান দিবস ৪ নভেম্বর পালিত হয় । বাংলা ১৮ই কার্তিক, ১৩৭৯ বঙ্গাব্দ। |
১৪ ও ১৫ ডিসেম্বর, ১৯৭২ | গণপরিষদের সদস্যগণ খসড়া সংবিধানে স্বাক্ষর করেন। প্রথম স্বাক্ষর করেন শেখ মজিবুর রহমান। |
১৬ ডিসেম্বর, ১৯৭২ | সংবিধান কার্যকর ও গণপরিষদ বিলুপ্ত ঘোষণা করা হয়। |
সংবিধান প্রণয়ন কমিটি
সংবিধান প্রণয়নের উদ্দেশ্যে ১৯৭২ সালের ১১ এপ্রিল ড. কামাল হোসেনকে সভাপতি করে ৩৪ সদস্যের সংবিধান রচনা কমিটির গঠন করা হয়। এই কমিটি ১৭ এপ্রিল, ১৯৭২ সালে প্রথম অধিবেশন সম্পন্ন করে। কমিটিতে একমাত্র মহিলা সদস্য ছিলেন রাজিয়া আক্তার বানু। একমাত্র বিরোধী দলীয় সদস্য ছিলেন সুরঞ্জিত সেন গুপ্ত।
Read more
আমাদের অল-ইন-ওয়ান মোবাইল অ্যাপের মাধ্যমে সীমাহীন শেখার সুযোগ উপভোগ করুন।
Lorem ipsum dolor, sit amet consectetur adipisicing elit. Ducimus nihil, quo, quis minus aspernatur expedita, incidunt facilis aliquid inventore voluptate dolores accusantium laborum labore a dolorum dolore omnis qui? Consequuntur sed facilis repellendus corrupti amet in quibusdam ducimus illo autem, a praesentium.
1 hour ago
Lorem ipsum dolor, sit amet consectetur adipisicing elit. Ducimus nihil, quo, quis minus aspernatur expedita, incidunt facilis aliquid inventore voluptate dolores accusantium laborum labore a dolorum dolore omnis qui? Consequuntur sed facilis repellendus corrupti amet in quibusdam ducimus illo autem, a praesentium.
1 hour ago
Lorem ipsum dolor, sit amet consectetur adipisicing elit. Ducimus nihil, quo, quis minus aspernatur expedita, incidunt facilis aliquid inventore voluptate dolores accusantium laborum labore a dolorum dolore omnis qui? Consequuntur sed facilis repellendus corrupti amet in quibusdam ducimus illo autem, a praesentium.
1 hour ago
Lorem ipsum dolor, sit amet consectetur adipisicing elit. Ducimus nihil, quo, quis minus aspernatur expedita, incidunt facilis aliquid inventore voluptate dolores accusantium laborum labore a dolorum dolore omnis qui? Consequuntur sed facilis repellendus corrupti amet in quibusdam ducimus illo autem, a praesentium.
1 hour ago
Lorem ipsum dolor, sit amet consectetur adipisicing elit. Ducimus nihil, quo, quis minus aspernatur expedita, incidunt facilis aliquid inventore voluptate dolores accusantium laborum labore a dolorum dolore omnis qui? Consequuntur sed facilis repellendus corrupti amet in quibusdam ducimus illo autem, a praesentium.
1 hour ago
Lorem ipsum dolor, sit amet consectetur adipisicing elit. Ducimus nihil, quo, quis minus aspernatur expedita, incidunt facilis aliquid inventore voluptate dolores accusantium laborum labore a dolorum dolore omnis qui? Consequuntur sed facilis repellendus corrupti amet in quibusdam ducimus illo autem, a praesentium.
1 hour ago
Lorem ipsum dolor, sit amet consectetur adipisicing elit. Ducimus nihil, quo, quis minus aspernatur expedita, incidunt facilis aliquid inventore voluptate dolores accusantium laborum labore a dolorum dolore omnis qui? Consequuntur sed facilis repellendus corrupti amet in quibusdam ducimus illo autem, a praesentium.
1 hour ago
Lorem ipsum dolor, sit amet consectetur adipisicing elit. Ducimus nihil, quo, quis minus aspernatur expedita, incidunt facilis aliquid inventore voluptate dolores accusantium laborum labore a dolorum dolore omnis qui? Consequuntur sed facilis repellendus corrupti amet in quibusdam ducimus illo autem, a praesentium.
1 hour ago
Lorem ipsum dolor, sit amet consectetur adipisicing elit. Ducimus nihil, quo, quis minus aspernatur expedita, incidunt facilis aliquid inventore voluptate dolores accusantium laborum labore a dolorum dolore omnis qui? Consequuntur sed facilis repellendus corrupti amet in quibusdam ducimus illo autem, a praesentium.
1 hour ago
Lorem ipsum dolor, sit amet consectetur adipisicing elit. Ducimus nihil, quo, quis minus aspernatur expedita, incidunt facilis aliquid inventore voluptate dolores accusantium laborum labore a dolorum dolore omnis qui? Consequuntur sed facilis repellendus corrupti amet in quibusdam ducimus illo autem, a praesentium.
1 hour ago
1 x Application (80.34%) | 113ms |
1 x Booting (19.65%) | 27.59ms |
update `subjects` set `view_count` = `view_count` + 1, `subjects`.`updated_at` = '2025-04-17 14:17:33' where `id` = 16006
Bindings |
|
Backtrace |
|
select `_lft`, `_rgt` from `subjects` where `id` = 16006 limit 1
Bindings |
|
Backtrace |
|
select `id`, `name`, `parent_id`, `_lft`, `_rgt`, `show_content`, `num_of_mcq`, `num_of_written`, `des_added_by`, `des_updated_by`, `author_name`, `link_subject_id`, `sub_category_id`, `main_category_id`, `slug`, `meta_og_title`, `meta_keyword`, `meta_description`, `vote`, `view_count`, `icon`, `page_type`, `chapter_name` from `subjects` where (`subjects`.`_lft` between 17602 and 17603) and `subjects`.`deleted_at` is null
Bindings |
|
Backtrace |
|
select `id`, `description`, `short_description`, `subject_id` from `subject_descriptions` where `subject_descriptions`.`subject_id` in (16006) and `subject_descriptions`.`deleted_at` is null
Backtrace |
|
select `id`, `name`, `slug` from `sub_categories` where `sub_categories`.`id` in (4878) and `sub_categories`.`deleted_at` is null
Backtrace |
|
select `id`, `user_id`, `completeable_type`, `completeable_id`, `complete_progress`, `is_complete` from `completes` where `completes`.`completeable_id` in (16006) and `completes`.`completeable_type` = 'App\\Models\\Subject'
Bindings |
|
Backtrace |
|
select `id`, `name`, `parent_id`, `_lft`, `_rgt`, `show_content`, `des_added_by`, `des_updated_by`, `author_name`, `link_subject_id` from `subjects` where `subjects`.`id` in (10713) and `subjects`.`deleted_at` is null
Backtrace |
|
select `id`, `description`, `short_description`, `subject_id` from `subject_descriptions` where `subject_descriptions`.`subject_id` in (10713) and `subject_descriptions`.`deleted_at` is null
Backtrace |
|
select `id`, `name`, `avatar` from `users` where `users`.`id` in (33722) and `users`.`deleted_at` is null
Backtrace |
|
select * from (select `questions`.`id`, `questions`.`subject_id`, `questions`.`category_id`, `questions`.`sub_category_id`, `questions`.`board_exam_id`, `questions`.`passage_id`, `questions`.`question_type`, `questions`.`question`, `questions`.`is_duplicate`, `questions`.`status`, `questions`.`image`, `subjectables`.`subject_id` as `pivot_subject_id`, `subjectables`.`subjectable_id` as `pivot_subjectable_id`, `subjectables`.`subjectable_type` as `pivot_subjectable_type`, row_number() over (partition by `subjectables`.`subject_id` order by `questions`.`created_at` desc) as `laravel_row` from `questions` inner join `subjectables` on `questions`.`id` = `subjectables`.`subjectable_id` where `subjectables`.`subject_id` in (16006) and `subjectables`.`subjectable_type` = 'App\\Models\\Question' and `questions`.`status` = 'active' and `questions`.`deleted_at` is null) as `laravel_table` where `laravel_row` <= 5 order by `laravel_row`
Bindings |
|
Backtrace |
|
select `id`, `question_id`, `option_1`, `option_2`, `option_3`, `option_4`, `option_5`, `image_option`, `image_question`, `answer` from `question_options` where `question_options`.`question_id` in (87138, 100937, 246477, 247635, 248964) and `question_options`.`deleted_at` is null
Backtrace |
|
select `id`, `name`, `slug` from `subjects` where `subjects`.`id` in (79) and `subjects`.`deleted_at` is null
Backtrace |
|
select `subjects`.`id`, `subjects`.`name`, `subjects`.`slug`, `subjectables`.`subjectable_id` as `pivot_subjectable_id`, `subjectables`.`subject_id` as `pivot_subject_id`, `subjectables`.`subjectable_type` as `pivot_subjectable_type`, `subjectables`.`created_user_id` as `pivot_created_user_id`, `subjectables`.`deleted_at` as `pivot_deleted_at`, `subjectables`.`status` as `pivot_status`, `subjectables`.`created_at` as `pivot_created_at`, `subjectables`.`updated_at` as `pivot_updated_at` from `subjects` inner join `subjectables` on `subjects`.`id` = `subjectables`.`subject_id` where `subjectables`.`subjectable_id` in (87138, 100937, 246477, 247635, 248964) and `subjectables`.`subjectable_type` = 'App\\Models\\Question' and `subjects`.`deleted_at` is null
Bindings |
|
Backtrace |
|
select `id`, `title`, `passage` from `passages` where `passages`.`id` in (0) and `passages`.`deleted_at` is null
Backtrace |
|
select * from `subjects` where `subjects`.`id` = 16006 and `subjects`.`deleted_at` is null limit 1
Bindings |
|
Backtrace |
|
select `id`, `name`, `slug`, `parent_id`, `_lft`, `_rgt` from `subjects` where (17603 between `subjects`.`_lft` and `subjects`.`_rgt` and `subjects`.`id` <> 16006) and `subjects`.`deleted_at` is null order by `_lft` asc
Bindings |
|
Backtrace |
|
select * from `subjects` where `subjects`.`id` = 16006 and `subjects`.`deleted_at` is null limit 1
Bindings |
|
Backtrace |
|
select `id`, `name`, `parent_id`, `_lft`, `_rgt`, `slug`, `meta_og_title`, `meta_keyword`, `meta_description` from `subjects` where `subjects`.`id` = 16005 and `subjects`.`deleted_at` is null limit 1
Bindings |
|
Backtrace |
|
select `id`, `description`, `subject_id` from `subject_descriptions` where `subject_descriptions`.`subject_id` in (16005) and `subject_descriptions`.`deleted_at` is null
Backtrace |
|
select `_lft`, `_rgt` from `subjects` where `id` = 79 limit 1
Bindings |
|
Backtrace |
|
select `id`, `name`, `parent_id`, `_lft`, `_rgt`, `name`, `slug`, `icon`, `banner` from `subjects` where (`subjects`.`_lft` between 16791 and 20416) and `subjects`.`deleted_at` is null
Bindings |
|
Backtrace |
|
select * from `mediables` where `mediable_type` = 'App\\Models\\Subject' and `mediable_id` in (16006)
Bindings |
|
Backtrace |
|
select `videos`.`video_src_url`, `mediables`.`mediable_id` as `chapter_id` from `videos` inner join `mediables` on `mediables`.`mediable_id` = `videos`.`id` where `videos`.`id` = 0 and `videos`.`video_src` = 'youtube' and `videos`.`deleted_at` is null
Bindings |
|
Backtrace |
|
select `id`, `name`, `main_category_id`, `slug` from `subjects` where `id` <> 16006 and `parent_id` = 16005 and `main_category_id` = 3 and `subjects`.`deleted_at` is null limit 5
Bindings |
|
Backtrace |
|
select * from `package_plans` where `status` = 'active' and `package_plans`.`deleted_at` is null
Bindings |
|
Backtrace |
|
200
[]
[]
0 of 0array:21 [▼ "x-https" => array:1 [▶ 0 => "1" ] "cookie" => array:1 [▶ 0 => "XSRF-TOKEN=eyJpdiI6IkliQ0pTV2N2Y2lvMlZ0VjB4NExYQVE9PSIsInZhbHVlIjoibzYwQUcyWkRWQ0xteGpVcnRUc25DNDlVRDkxVW5CNU5OVlN5OWZTUGozcWh3dmdCYU5pUTVmbCtzclJUdHVuRTFvcko0b1VNeVZrZ09uNlZoSkpRV1ZmalFjS0VRQkx6WHlkZ20ybE9ZeVF0NklIdXZoSnpGTEpGMk0rb0NZdXciLCJtYWMiOiJmYTEwZDJmOTVlYmRkNTAxNWNkY2NhNzM2OTA5MjE0MmM2OWZlZTQ2MmM5ZDkzYjE4YjI4ZTRhN2UyNTM5N2VkIiwidGFnIjoiIn0%3D; satt_academy_session=eyJpdiI6ImRkeTBrTHdFZHdGVlMwK05EUkVlTUE9PSIsInZhbHVlIjoiakJuNmdZeHRkK3BTZU9iTmlyeW1iNGhnRzcyanJZZENYTk5FaDF1MlJubXlJWmZiVndhYzZaSFpTb1pqMXNNekVaQ2E5YXROczN3eG5wQnpTamhQejBMUTdBdGVPRkFVUWsrb1N3TlRvczU0MUhyTEtKRFI0dzhDYTNCZWVpVXYiLCJtYWMiOiJkMDY4M2ZkNDhkZDY0NjRkYjFmMjA4MzI2YzA4YTIzY2YwMzkyODBkMmIxZmU3NDI5NDJiOTAxZjZlZWNkZGNkIiwidGFnIjoiIn0%3D ◀XSRF-TOKEN=eyJpdiI6IkliQ0pTV2N2Y2lvMlZ0VjB4NExYQVE9PSIsInZhbHVlIjoibzYwQUcyWkRWQ0xteGpVcnRUc25DNDlVRDkxVW5CNU5OVlN5OWZTUGozcWh3dmdCYU5pUTVmbCtzclJUdHVuRTFvcko0b ▶" ] "sec-fetch-dest" => array:1 [▶ 0 => "document" ] "sec-fetch-user" => array:1 [▶ 0 => "?1" ] "sec-fetch-mode" => array:1 [▶ 0 => "navigate" ] "sec-fetch-site" => array:1 [▶ 0 => "none" ] "accept" => array:1 [▶ 0 => "text/html,application/xhtml+xml,application/xml;q=0.9,image/avif,image/webp,image/apng,*/*;q=0.8,application/signed-exchange;v=b3;q=0.7" ] "user-agent" => array:1 [▶ 0 => "Mozilla/5.0 AppleWebKit/537.36 (KHTML, like Gecko; compatible; ClaudeBot/1.0; +claudebot@anthropic.com)" ] "upgrade-insecure-requests" => array:1 [▶ 0 => "1" ] "sec-ch-ua-platform" => array:1 [▶ 0 => ""Windows"" ] "sec-ch-ua-mobile" => array:1 [▶ 0 => "?0" ] "sec-ch-ua" => array:1 [▶ 0 => ""HeadlessChrome";v="129", "Not=A?Brand";v="8", "Chromium";v="129"" ] "cache-control" => array:1 [▶ 0 => "no-cache" ] "pragma" => array:1 [▶ 0 => "no-cache" ] "x-real-ip" => array:1 [▶ 0 => "3.134.112.111" ] "x-forwarded-server" => array:1 [▶ 0 => "debugerror.xyz" ] "x-forwarded-proto" => array:1 [▶ 0 => "https" ] "x-forwarded-port" => array:1 [▶ 0 => "443" ] "x-forwarded-host" => array:1 [▶ 0 => "debugerror.xyz" ] "x-forwarded-for" => array:1 [▶ 0 => "3.134.112.111" ] "host" => array:1 [▶ 0 => "debugerror.xyz" ] ]
0 of 0array:2 [▼ "XSRF-TOKEN" => "tLD5VqyudrfPJYSCHPeXrW0Yed2V8dBDTcvN3xjn" "satt_academy_session" => "Me0xEgogAszrzFPka30BjAzAKv1PVqRFMnXDikbn" ]
0 of 0array:7 [▼ "content-type" => array:1 [▶ 0 => "text/html; charset=UTF-8" ] "cache-control" => array:1 [▶ 0 => "no-cache, private" ] "date" => array:1 [▶ 0 => "Thu, 17 Apr 2025 08:17:33 GMT" ] "x-ratelimit-limit" => array:1 [▶ 0 => "60" ] "x-ratelimit-remaining" => array:1 [▶ 0 => "50" ] "set-cookie" => array:2 [▶ 0 => "XSRF-TOKEN=eyJpdiI6ImEva3JRc3A1cFVKdS9CaHNOcEhaNkE9PSIsInZhbHVlIjoiYnlwRE1EOFdFKzRzYTBCekhOYjNEUzZpNURxNDVOb1IwTk5qRmliRU9JSmNEdXNPYjNWNzd6UGlBYkJ0MVRTTWFHY1ZoVVdIcnlzcXowbVg2QVROdGcwTXd5OU45Z1dzOTBHazJmSHlBTjRKaUp3TnhweG9YRnl4VmQ1ZmpIYm8iLCJtYWMiOiI4MzdkOWZkMTE4ZmEzZDRhOGQ2ODdmMzJhNWQ2YjczNDk5MWNkN2VmMmJjNDY1MTAzNDBjOWM0Y2UxMzIyZGQ1IiwidGFnIjoiIn0%3D; expires=Fri, 18 Apr 2025 08:17:33 GMT; Max-Age=86400; path=/; secure ◀XSRF-TOKEN=eyJpdiI6ImEva3JRc3A1cFVKdS9CaHNOcEhaNkE9PSIsInZhbHVlIjoiYnlwRE1EOFdFKzRzYTBCekhOYjNEUzZpNURxNDVOb1IwTk5qRmliRU9JSmNEdXNPYjNWNzd6UGlBYkJ0MVRTTWFHY1ZoV ▶" 1 => "satt_academy_session=eyJpdiI6IndOTWE1b3pkbHRWN0lnd05GNE5aaVE9PSIsInZhbHVlIjoicnd0aGxFdHdQR0ZjZ2Q3RUxXN2NzTDc5ZUNRWk5ZYnN2YnlZSExNelBhSWhTTHZXb0IwbUFHME4rZitBblRSNUR0cUJaR1FqZ04zS202ckMwcUU1TytzdWxoU2MybDIvckcyWldaRUhCNGdzdmtJMC9ucXJZQXcrcHR2OEFCRmMiLCJtYWMiOiI2ZjRkYmRlMDA2OWFjYjg1YzgzYThjOWZmYTQwNTc2MThkNzhiMmJmYTQ5ZTBmNWEyNThhMTY3Nzk0OTM1ZTc1IiwidGFnIjoiIn0%3D; expires=Fri, 18 Apr 2025 08:17:33 GMT; Max-Age=86400; path=/; secure; httponly ◀satt_academy_session=eyJpdiI6IndOTWE1b3pkbHRWN0lnd05GNE5aaVE9PSIsInZhbHVlIjoicnd0aGxFdHdQR0ZjZ2Q3RUxXN2NzTDc5ZUNRWk5ZYnN2YnlZSExNelBhSWhTTHZXb0IwbUFHME4rZitBblR ▶" ] "Set-Cookie" => array:2 [▶ 0 => "XSRF-TOKEN=eyJpdiI6ImEva3JRc3A1cFVKdS9CaHNOcEhaNkE9PSIsInZhbHVlIjoiYnlwRE1EOFdFKzRzYTBCekhOYjNEUzZpNURxNDVOb1IwTk5qRmliRU9JSmNEdXNPYjNWNzd6UGlBYkJ0MVRTTWFHY1ZoVVdIcnlzcXowbVg2QVROdGcwTXd5OU45Z1dzOTBHazJmSHlBTjRKaUp3TnhweG9YRnl4VmQ1ZmpIYm8iLCJtYWMiOiI4MzdkOWZkMTE4ZmEzZDRhOGQ2ODdmMzJhNWQ2YjczNDk5MWNkN2VmMmJjNDY1MTAzNDBjOWM0Y2UxMzIyZGQ1IiwidGFnIjoiIn0%3D; expires=Fri, 18-Apr-2025 08:17:33 GMT; path=/; secure ◀XSRF-TOKEN=eyJpdiI6ImEva3JRc3A1cFVKdS9CaHNOcEhaNkE9PSIsInZhbHVlIjoiYnlwRE1EOFdFKzRzYTBCekhOYjNEUzZpNURxNDVOb1IwTk5qRmliRU9JSmNEdXNPYjNWNzd6UGlBYkJ0MVRTTWFHY1ZoV ▶" 1 => "satt_academy_session=eyJpdiI6IndOTWE1b3pkbHRWN0lnd05GNE5aaVE9PSIsInZhbHVlIjoicnd0aGxFdHdQR0ZjZ2Q3RUxXN2NzTDc5ZUNRWk5ZYnN2YnlZSExNelBhSWhTTHZXb0IwbUFHME4rZitBblRSNUR0cUJaR1FqZ04zS202ckMwcUU1TytzdWxoU2MybDIvckcyWldaRUhCNGdzdmtJMC9ucXJZQXcrcHR2OEFCRmMiLCJtYWMiOiI2ZjRkYmRlMDA2OWFjYjg1YzgzYThjOWZmYTQwNTc2MThkNzhiMmJmYTQ5ZTBmNWEyNThhMTY3Nzk0OTM1ZTc1IiwidGFnIjoiIn0%3D; expires=Fri, 18-Apr-2025 08:17:33 GMT; path=/; secure; httponly ◀satt_academy_session=eyJpdiI6IndOTWE1b3pkbHRWN0lnd05GNE5aaVE9PSIsInZhbHVlIjoicnd0aGxFdHdQR0ZjZ2Q3RUxXN2NzTDc5ZUNRWk5ZYnN2YnlZSExNelBhSWhTTHZXb0IwbUFHME4rZitBblR ▶" ] ]
0 of 0array:3 [▼ "_token" => "tLD5VqyudrfPJYSCHPeXrW0Yed2V8dBDTcvN3xjn" "_previous" => array:1 [▶ "url" => "https://debugerror.xyz/admission/%E0%A6%97%E0%A6%A3%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A6%BF%E0%A6%B7%E0%A6%A6" ] "_flash" => array:2 [▶ "old" => [] "new" => [] ] ]